Quyết tâm giải phóng miền nam với khí thế “một ngày bằng hai mươi năm”

Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris ký kết, quân và dân Việt Nam đã thực hiện được lời căn dặn “đánh cho Mỹ cút” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là tiền đề quan trọng để “tiến lên đánh cho ngụy nhào”, thực hiện mục tiêu thống nhất non sông. Để lãnh đạo quân và dân ta thực hiện mục tiêu đó, từ tháng 4/1973, Bộ Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã lập một bộ phận mang tên Tổ trung tâm, gồm các đồng chí: Vũ Lăng - Cục trưởng Cục Tác chiến và các đồng chí Phó Cục trưởng Võ Quang Hồ, Lê Hữu Đức, do Phó Tổng tham mưu trưởng Lê Trọng Tấn phụ trách, có nhiệm vụ khởi thảo kế hoạch giải phóng miền nam trình Bộ Chính trị. Sau hơn một năm, với năm lần chỉnh sửa, ngày 16/5/1974, bản dự thảo kế hoạch chiến lược giải phóng miền nam mang Bí số 133/TG1 được hoàn thành. Đó là quá trình phải tìm lời giải “Làm thế nào để tạo được thời cơ? Cần làm gì để chớp thời cơ không được để lỡ? Hướng chiến lược là đâu?

Đánh như thế nào để tiêu diệt chiến đoàn và sư đoàn quân ngụy?”(1). Khả năng can thiệp hoặc trở lại của Mỹ nếu ta đánh lớn?... Để có lời giải là cả một quá trình nắm bắt thực tiễn chiến trường, tình hình trong nước và thế giới; là quá trình thảo luận, tính toán, cân nhắc, chọn lựa các giải pháp giữa cơ quan chỉ đạo chiến lược với lãnh đạo, chỉ huy các chiến trường.

Ngày 21/7/1974, tại khu điều dưỡng cán bộ cấp cao ở Đồ Sơn (Hải Phòng), Bí thư thứ nhất Lê Duẩn làm việc với Tổ trung tâm, nhấn mạnh nhiệm vụ là phải tạo thời cơ, chớp thời cơ, thúc đẩy thời cơ để giành thắng lợi hoàn toàn. Đồng chí yêu cầu phải tìm ra cách giành thắng lợi to nhất, nhanh nhất, khiến cho Mỹ trở tay không kịp và các nước khác cũng khó lòng can thiệp; bộ đội chủ lực phải tiến lên tiêu diệt từng sư đoàn của đối phương trong năm 1975, mở rộng vùng giải phóng sau lưng địch, tạo thế có lợi cho ta và phải cố gắng giành được thắng lợi quyết định trong vài ba năm tới.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Bí thư thứ nhất, Tổ trung tâm tiếp tục nghiên cứu, thảo luận; xin ý kiến các tướng lĩnh, các sĩ quan cấp cao, ngày 26/8/1974, Kế hoạch giành thắng lợi ở miền nam được hoàn thành, dự định sẽ thực hiện theo hai bước: Bước một, năm 1975, mở cuộc tiến công rộng khắp ba vùng, đánh bại về cơ bản chương trình bình định của địch, diệt và làm tan rã một bộ phận quan trọng chủ lực quân đội Sài Gòn; bước hai, năm 1976, thực hiện tổng công kích - tổng khởi nghĩa, giải phóng hoàn toàn miền nam, hoàn thành sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Trong quá trình xây dựng, hoàn chỉnh bản dự thảo kế hoạch chiến lược, Tổ trung tâm tập trung nghiên cứu, thảo luận hướng tiến công chủ yếu và mục tiêu chủ yếu cho bước khởi đầu.

Vào cuối tháng 8/1974, Trung ương Cục miền Nam và Quân ủy Miền gửi ra bản kế hoạch hoạt động tác chiến mùa khô 1974-1975, với quyết tâm hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền nam trong hai năm 1975-1976. Như vậy, cả hai bản kế hoạch, một do Bộ Chính trị chỉ đạo, hướng dẫn soạn thảo, một được xây dựng ngay trên chiến trường, đều thống nhất quyết tâm giành thắng lợi quyết định trong vài ba năm. Ngày 30/9/1974, dưới sự chủ trì của đồng chí Lê Duẩn, Bộ Chính trị bước vào hội nghị thảo luận bản dự thảo kế hoạch chiến lược do Tổ Trung tâm chuẩn bị. Tham dự còn có các đồng chí Ủy viên Quân ủy Trung ương và đồng chí Võ Chí Công - Phó Bí thư Trung ương Cục miền Nam, phụ trách Bí thư Khu ủy V, Chính ủy Quân khu V.

Sau hai ngày nghe Bộ Tổng tham mưu trình bày tình hình miền nam và kế hoạch tác chiến chiến lược, hội nghị nghe đồng chí Lê Trọng Tấn báo cáo dự thảo kế hoạch chiến lược quyết tâm hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền nam trong hai năm 1975 và 1976. Sau quá trình thảo luận, Bộ Chính trị cho rằng, hiện nay, ta đã mạnh hơn hẳn đối phương; với tương quan lực lượng so sánh như vậy, thì Mỹ dù có can thiệp đến mức nào, cũng không cứu vãn nổi sự sụp đổ của quân đội và chính quyền Sài Gòn.

Bộ Chính trị nhận định, năm 1975 là năm bản lề, tạo điều kiện cho năm 1976 giành thắng lợi cuối cùng; phải tạo được yếu tố bất ngờ có thể dẫn đến những bước phát triển nhảy vọt và trong bất kỳ tình huống nào cũng không được để lỡ thời cơ khi thời cơ chiến lược xuất hiện. Để chủ động đón thời cơ chiến lược, lực lượng chủ lực cơ động phải chuẩn bị sẵn sàng tác chiến trên cả hai hướng chiến lược: Tây Nguyên, trọng điểm là nam Tây Nguyên là hướng chiến lược quan trọng; miền Đông Nam Bộ là hướng quyết định cuối cùng, trong đó, Tây Nguyên được chọn làm chiến trường chủ yếu trong cuộc tiến công lớn và rộng khắp năm 1975.

Trận địa pháo của địch ở Buôn Ma Thuột bị pháo binh quân giải phóng đánh tan, Ảnh: TTXVN

Ngày 8/10/1974, hội nghị tạm dừng, đồng chí Lê Duẩn khẳng định: “Hơn một tuần làm việc, Bộ Chính trị chúng ta đã nhất trí hạ quyết tâm hoàn thành sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền nam”(2). Hơn hai tháng sau, ngày 18/12/1974, Bộ Chính trị tiếp tục họp bàn về kế hoạch giải phóng miền nam. Quá trình thảo luận, Hội nghị nhất trí phương án mà Thường trực Quân ủy Trung ương đề xuất: chọn hướng tiến công chính Tây Nguyên, mục tiêu then chốt là Buôn Ma Thuột để mở màn cho cuộc tiến công chiến lược năm 1975.

Trong quá trình hội nghị, Chiến dịch Đường 14 - Phước Long (13/12/1974 - 6/1/1975) giành thắng lợi đã cho thấy quân đội Sài Gòn không đủ sức phản kích để giành lại những địa bàn chiến lược đã mất và Mỹ cũng không có khả năng can thiệp trở lại. Đây là cơ sở để Bộ Chính trị củng cố quyết tâm, bổ sung và hoàn chỉnh kế hoạch giải phóng miền nam. Ngày 8/1/1975, hội nghị nhận định: Tình thế cách mạng đang chín muồi.

Một cuộc đọ sức cuối cùng giữa ta và địch tất yếu sẽ diễn ra và sự sụp đổ hoàn toàn của ngụy quân, ngụy quyền miền nam là không thể tránh khỏi; nhất trí phê duyệt kế hoạch chiến lược cơ bản dự thảo lần thứ bảy do Tổ Trung tâm chuẩn bị và “khẳng định quyết tâm chiến lược hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền nam trong hai năm 1975 - 1976, xác định nhiệm vụ, mục tiêu và các bước thực hiện”(3). Và dự kiến: “nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975, thì lập tức giải phóng miền nam trong năm 1975”(4). Khi giao nhiệm vụ cho từng chiến trường, Bí thư thứ nhất Lê Duẩn nêu quyết tâm “Chúng ta phải cố gắng cao nhất để thắng gọn trong năm 1975. Điều đó là một khả năng hiện thực”(5).

Thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị, quân và dân đã tiến hành thắng lợi chiến dịch Tây Nguyên, tạo nên bước ngoặt, tạo thời cơ chiến lược cho quá trình thực hiện kế hoạch giải phóng miền nam, là cơ sở để ngày 18/3/1975, Bộ Chính trị hạ quyết tâm chiến lược giải phóng miền nam trong năm 1975.

Với phương châm “thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”, cuộc Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975 liên tiếp giành được những thắng lợi quan trọng, là cơ sở để ngày 1/4/1975, Bộ Chính trị tiếp tục bổ sung quyết tâm chiến lược “giải phóng miền nam trong thời gian sớm nhất, tốt nhất trong tháng 4/1975, trước mùa mưa, không thể để chậm”(6), với khí thế “một ngày bằng hai mươi năm”, quân và dân ta đã tiến lên giành toàn thắng vào ngày 30/4/1975, thực hiện trọn vẹn mục tiêu thống nhất non sông, hoàn thành quyết tâm của Bộ Chính trị.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử quốc phòng Việt Nam

___________

(1) Đại tướng Võ Nguyên Giáp,Tổng tập hồi ký, Nxb QĐND, Hà Nội 2006, tr.1.198.

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, tập 35, Nxb CTQG, Hà Nội, 2004, tr. 172.

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, tập 35, Nxb CTQG, Hà Nội, 2004, tr.187.

(4) Đại tướng Võ Nguyên Giáp,Tổng tập hồi ký, Nxb QĐND, Hà Nội 2006, tr.1.215.

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, tập 35, Nxb CTQG, Hà Nội, 2004, tr.196.

(6) Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị, Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước – Thắng lợi và bài học, Nxb CTQG, Hà Nội, 1995, tr.93.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử quốc phòng Việt Nam

____________

Xem thêm:

1. Tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng Miền Nam, Thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025)

2. Hướng dẫn tuyên truyền kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025)

3. Thành tựu phát triển sau 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước - tiền đề cho Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

4. Chiến dịch Tây Nguyên: Đòn chiến lược then chốt mở đầu cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975

5. Ngày 4/3/1975: Chiến dịch Tây Nguyên nổ súng mở màn

6. 50 năm thống nhất đất nước: Sự lãnh đạo của Đảng - nhân tố quyết định Đại thắng mùa Xuân 1975

7. Chiến dịch Tây Nguyên mở màn Mùa xuân đại thắng

8. Ngày 5/3/1975: Sư đoàn 316 triển khai lực lượng chuẩn bị tiến công Buôn Ma Thuột

9. 50 năm đại thắng mùa Xuân 1975: Chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương trong Chiến dịch Tây Nguyên

10. Ngày 5/3/1975: triển khai lực lượng chuẩn bị tiến đánh Buôn Ma Thuột

11. Ngày 6/3/1975: Các lực lượng của ta tiếp tục bí mật tiến về Buôn Ma Thuột

12. Ngày 6/3/1975: Bí mật tiến về Buôn Ma Thuột

13. Ngày 7/3/1975: Kế hoạch đánh Đức Lập cơ bản hoàn thành, ta đẩy mạnh các hoạt động nhỏ tại chiến trường Trị Thiên

14. Ngày 8/3/1975: Bộ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên hạ quyết tâm tiến công Đức Lập

15. Ngày 9/3/1975: Nổ súng tiến công Đức Lập

16. Chiến dịch Tây Nguyên: Ngày 9/3/1975, Quân ta tiến công Đức Lập, chuẩn bị tiến công Buôn Ma Thuột

17. Buôn Ma Thuột - “Đòn điểm huyệt” chiến lược