Bài học thực tiễn từ cuộc Cách mạng tháng 10 Nga

Cách mạng Tháng Mười Nga do V.I.Lênin và Ðảng Bôn-xê-vích Nga lãnh đạo là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trong lịch sử thế giới, đã giành thắng lợi, tạo nên bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại, là một sự kiện có ảnh hưởng rộng nhất tới phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Giá trị thời đại và những bài học quý báu, trong đó có bài học kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại là tài sản vô giá, có giá trị bền vững, tiếp tục lan tỏa sức sống mãnh liệt đối với công cuộc bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.

Bài học kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại

Quan điểm kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại xuất phát từ thực tiễn Cách mạng Tháng Mười Nga, lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Chúng ta biết rằng, mục tiêu của phong trào cộng sản quốc tế không chỉ vì giải phóng bản thân giai cấp công nhân, mà còn và trước tiên là giải phóng dân tộc, tiến tới giải phóng toàn nhân loại khỏi mọi chế độ áp bức, bóc lột, xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa và xã hội cộng sản văn minh. Nhận rõ bản chất quốc tế của sự nghiệp cách mạng vô sản, khi viết Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản như bản Cương lĩnh chính trị đầu tiên của giai cấp vô sản toàn thế giới, Mác và Ăngghen đã đề ra khẩu hiệu “Vô sản tất cả các nước đoàn kết lại”[1].

Trong điều kiện lịch sử đầu thế kỷ XX, khi “chủ nghĩa tư bản đã phát triển thành một hệ thống có tính chất toàn thế giới của một nhóm nhỏ các nước “tiên tiến” đi áp bức thuộc địa và dùng tài chính để bóp nghẹt đại đa số nhân dân thế giới”[2], lãnh tụ V.I. Lênin chỉ rõ: “Cách mạng xã hội chủ nghĩa sẽ không phải chỉ là và chủ yếu là một cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản cách mạng ở từng nước chống lại giai cấp tư sản ở nước mình; không phải thế, đó sẽ là cuộc đấu tranh của tất cả các thuộc địa và tất cả những nước bị chủ nghĩa đế quốc áp bức, của tất cả các nước phụ thuộc chống lại chủ nghĩa đế quốc quốc tế”[3]. Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười vĩ đại, Lênin thực hiện sứ mệnh lãnh đạo sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đầu tiên trên thế giới. Mặc dù đối lập chủ nghĩa tư bản với chủ nghĩa xã hội trên nhiều phương diện, phê phán triệt để nhiều khiếm khuyết của chủ nghĩa tư bản, nhưng Lênin vẫn sáng suốt khẳng định: “Phải tiếp thu toàn bộ nền văn hóa do chủ nghĩa tư bản để lại và dùng văn hóa đó để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phải tiếp thu toàn bộ khoa học kỹ thuật, tất cả những kiến thức, tất cả nghệ thuật. Không có những cái đó, chúng ta không thể xây dựng cuộc sống của xã hội cộng sản được”[4]. Người còn cụ thể hóa: “Dùng cả hai tay mà lấy những cái tốt của nước ngoài: Chính quyền Xô viết + trật tự đường sắt Phổ + kỹ thuật và cách tổ chức các Tơrớt ở Mỹ + ngành giáo dục quốc dân Mỹ... = Chủ nghĩa xã hội”[5].

Thấm nhuần sâu sắc và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể Việt Nam, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ tầm quan trọng đặc biệt của nhân tố thời đại, nhân tố quốc tế đối với cách mạng Việt Nam. Hệ thống quan điểm của Người về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại chứa đựng nhiều nội dung quan trọng. Ngay từ những ngày đầu của hành trình tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định: “Cách mạng An Nam là bộ phận của cách mạng thế giới. Ai làm cách mạng trong thế giới đều là đồng chí của nhân dân An Nam cả”[6]. Phải giáo dục chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế vô sản cho nhân dân lao động nước mình, làm cho tinh thần yêu nước là một bộ phận của tinh thần quốc tế. Người kêu gọi: “vì nền hòa bình thế giới, vì tự do và ấm no, những người bị bóc lột thuộc mọi chủng tộc cần đoàn kết lại và chống bọn áp bức”[7]. Trong mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, Hồ Chí Minh nhấn mạnh sức mạnh dân tộc là nguồn lực nội sinh giữ vai trò quyết định, còn sức mạnh thời đại là nguồn lực bên ngoài, nó sẽ làm cho sức mạnh dân tộc được tăng lên và nó cũng chỉ phát huy tác dụng thông qua nhân tố bên trong, đó là sức mạnh dân tộc. Người nhiều lần chỉ rõ: “tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính”, “muốn người ta giúp cho, thì trước hết phải tự giúp mình đã”, “một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được hưởng độc lập”[8].

Giá trị Cách mạng tháng Mười Nga, quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đã được Đảng Cộng sản Việt Nam quán triệt, vận dụng trong lãnh đạo sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Thứ nhất, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là một quy luật khách quan, là nhiệm vụ chiến lược cơ bản, trọng yếu và thường xuyên. Ngay sau khi nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Liên bang Xô viết ra đời, V.I.Lênin đã khẳng định: Cùng với việc bắt đầu bảo vệ chủ nghĩa xã hội, chúng ta phải bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Chiến lược bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là một trong hai chiến lược cơ bản, trọng yếu và thường xuyên của đất nước, cùng với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giữ vai trò chủ đạo, làm cơ sở để hoạch định các kế hoạch chiến lược trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội. Đồng thời, là một chiến lược tổng hợp, toàn diện, trong đó lấy chiến lược quốc phòng và chiến lược an ninh làm nòng cốt, kết hợp chặt chẽ với chiến lược ngoại giao, dựa chắc trên cơ sở chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Thấm nhuần quan điểm trên, Đảng ta đã khẳng định: “Củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nòng cốt”[9].

Thứ hai, phát huy sức mạnh tổng hợp để bảo vệ Tổ quốc. Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là sức mạnh tổng hợp của đất nước, toàn dân, cả thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và sự quản lý, điều hành của Nhà nước, kết hợp sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại, chú trọng phát huy nhân tố chính trị - tinh thần, tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. V.I.Lênin đã từng nhấn mạnh: Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là sự nghiệp chính nghĩa, có tính chất toàn dân, toàn diện.

Việc củng cố và tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa phải được tiến hành chủ động, tích cực, kiên trì và thường xuyên, kết hợp chặt chẽ xây dựng, bảo vệ toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội, từ kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng, xã hội đến quốc phòng - an ninh. Trong đó, cần đặc biệt chăm lo xây dựng hệ thống chính trị, từ Đảng, Nhà nước đến các đoàn thể nhân dân, từ Trung ương đến cơ sở thực sự trong sạch, vững mạnh, thực sự trung thành và tin cậy về chính trị, có sức đề kháng mạnh mẽ, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn phá hoại của các thế lực thù địch.

Thứ ba, thường xuyên chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh về chính trị. Trong Cách mạng Tháng Mười cũng như suốt quá trình lãnh đạo và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, V.I.Lênin luôn đặc biệt quan tâm đến xây dựng Hồng quân hùng mạnh trên cơ sở vũ trang toàn dân. Người nhấn mạnh: “Phải có một đội quân kiên cường vững mạnh”, “Sự vững bền nước cộng hòa trong cuộc chiến đấu chống đế quốc, thắng lợi của chủ nghĩa xã hội ở Nga và trên toàn thế giới đều tùy thuộc vào sự tăng cường quân đội”. Theo V.I.Lênin, Hồng quân phải được xây dựng theo hướng cách mạng, chính quy, hiện đại, thực sự là một quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân và nhân dân lao động do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Thấm nhuần tư tưởng của V.I.Lênin, trước sự phát triển của tình hình và nhiệm vụ trong thời kỳ mới, chúng ta cần ra sức xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại; luôn giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang, lấy xây dựng chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu toàn diện của lực lượng vũ trang, đảm bảo cho Quân đội nhân dân và Công an nhân dân luôn thực sự là lực lượng chính trị - lực lượng chiến đấu trung thành và tin cậy của Đảng, của Nhà nước xã hội chủ nghĩa và của nhân dân. Quân đội nhân dân và Công an nhân dân phải là lực lượng nòng cốt cùng toàn dân phòng, chống có hiệu quả chiến lược “diễn biến hòa bình”, sẵn sàng đánh thắng mọi hành động đe dọa, thù địch; là nhân tố đặc biệt quan trọng góp phần giữ vững sự ổn định chính trị, bảo đảm cho đất nước luôn chủ động về chiến lược trong mọi tình huống.

Thứ tư, cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu, giáo dục và tuyên truyền, nâng cao ý thức chính trị, cảnh giác cách mạng cho nhân dân. Sự sụp đổ của Liên Xô và Ðông Âu là sự sụp đổ của một mô hình chủ nghĩa xã hội trong quá trình đi tới mục tiêu xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa. Nó không đồng nghĩa, đồng nhất với sự cáo chung của chủ nghĩa xã hội với tư cách là một lý tưởng, mục tiêu, một chế độ xã hội kiểu mới thuộc về hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa mà loài người đang vươn tới. Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, mỗi nước có một cách lựa chọn mô hình riêng cho mình, Liên Xô và Ðông Âu chọn mô hình kế hoạch tập trung với những điều kiện cụ thể - lịch sử nhất định, đặc biệt trong thời kỳ chiến tranh và thời kỳ đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội có thể là thích hợp, nhưng sai lầm lớn nhất là khi mô hình đó đã trở nên lạc hậu, thậm chí bị biến dạng dẫn tới trì trệ, kìm hãm lực lượng sản xuất phát triển thì những người lãnh đạo Liên Xô và Ðông Âu lại không nhận thức được sự lạc hậu và lỗi thời đó, hoặc đã nhận thức được nhưng không có biện pháp đột phá để giải quyết mâu thuẫn này. Hơn nữa, cải tổ đã mất phương hướng, phạm những sai lầm chính trị nghiêm trọng dẫn tới thất bại và đổ vỡ. Sau những diễn biến ở Liên Xô dẫn tới đổ vỡ và tan rã hệ thống xã hội chủ nghĩa, các nước xã hội chủ nghĩa còn lại và phong trào cộng sản quốc tế ra sức khắc phục khủng hoảng, thoái trào để tiếp tục phục hồi và phát triển chủ nghĩa xã hội trên một trình độ mới thông qua cải cách, đổi mới để phát triển.

Việt Nam đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin phù hợp với thực tiễn đất nước, đã đề ra các biện pháp đột phá để giải quyết các vấn đề thực tiễn trên cơ sở kiên định mục tiêu, lý tưởng, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Những thành tựu to lớn của Việt Nam trong xây dựng chủ nghĩa xã hội; sự phục hồi của các Đảng cộng sản, Đảng cánh tả ở khắp nơi trên thế giới; xu hướng cánh tả và hướng theo chủ nghĩa xã hội của nhiều nước ở châu Mỹ La-tinh... đã khẳng định sức sống mãnh liệt của chủ nghĩa Mác - Lênin, của Cách mạng Tháng Mười và triển vọng tích cực của chủ nghĩa xã hội.

Trong bối cảnh hiện nay, khi phòng, chống chiến lược “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” cùng với phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trở thành nhiệm vụ cấp bách, thì lòng tin của dân là thứ vũ khí sắc bén, bức tường thành vững chắc nhất mà không thể một âm mưu, thủ đoạn nào có thể chống phá nổi. Bởi vậy, Đảng, Nhà nước cùng cả hệ thống chính trị phải đặc biệt chú ý xây dựng, củng cố niềm tin trong nhân dân. Cùng với đó, phải tuyên truyền, giáo dục để nhân dân nhận thức được lòng yêu nước cũng chính là yêu xã hội chủ nghĩa, bảo vệ độc lập phải gắn với bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Thứ năm, tăng cường, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với Quân đội nhân dân và Công an nhân dân. Cách mạng Tháng Mười Nga và thực tiễn lịch sử đã khẳng định sâu sắc vai trò to lớn của các lực lượng vũ trang. Nhân tố giữ vai trò quyết định bản chất, sức mạnh chiến đấu, sự trưởng thành của các lực lượng vũ trang cách mạng đó chính là vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa đối với lực lượng vũ trang. Giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang nhân dân trong mọi tình huống, nhằm làm cho lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước, Tổ quốc và nhân dân. Do đó, chúng ta cần không ngừng củng cố và phát huy vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, gắn với tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân và Công an nhân dân. Đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng; sự quản lý, điều hành của chính quyền địa phương đối với lực lượng vũ trang; đổi mới nội dung, phương thức kết hợp giữa các cơ quan chức năng của Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội với các đơn vị Quân đội, Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát Biển trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng - an ninh trên địa bàn.

Thời gian đã lùi xa 105 năm, nhưng những bài học quý báu của Cách mạng Tháng Mười Nga, trong đó có bài học kết hợp và phát huy sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại vẫn còn nguyên giá trị đối với cách mạng Việt Nam. Ngày nay, huy động được mọi nguồn lực, mọi tiềm năng sáng tạo trong nhân dân, trong đó có công nhân, nông dân và trí thức; kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế, lợi ích dân tộc với nghĩa vụ quốc tế, có ý nghĩa quyết định để chúng ta thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới.

Lê Văn Thành - Vương Đức Thương (Học viện Chính trị)

________

[1]C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, t.4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.646.

[2]V.I.Lênin:Toàn tập,t.27, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.389.

[3]V.I. Lênin: Toàn tập, t.39, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.370.

[4]V.I.Lênin: Toàn tập (Tiếng Việt), t.38, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1978, tr.67.

[5]V.I.Lênin: Toàn tập(Tiếng Việt), t.36, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1978, tr.684.

[6]Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.301.

[7]Sđd, t.1, tr.452

[8]Sđd, t.6, tr.522.

[9]Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.1, tr. 25.